وظیفه اضطراریتکلیف واقعی مکلّف هنگام اضطرار را وظیفه اضطراری گویند. ۱ - تعریفوظیفه اضطراری، مقابل وظیفه اختیاری بوده و عبارت است از تکلیف و حکمی که در صورت عدم امکان امتثال امر واقعی اولی برای مکلف جعل می‌شود. ۲ - شرط وظیفه اضطراریدر وظیفه اضطراری، حالت شک و جهل مکلف لحاظ نمی‌شود، بلکه حالت اضطرار به آن تکلیف، مورد نظر است، مثل: تیمم برای نماز؛ یعنی اگر حالت اضطرار پیش آمد و استفاده از آب ممکن نشد، نماز با تیمم که وظیفه اضطراری است جعل می‌شود. در کتاب «مناهج الوصول الی علم الاصول» آمده است: «و لابد من فرض الکلام فیما اذا کان المکلف مضطرا فی بعض الوقت فأتی بوظیفته الاضطراریة». ۳ - نکتهدر این اصطلاح، وظیفه، به معنای وظیفه عملی که مؤدای اصول عملی باشد نیست، بلکه به معنای تکلیف اضطراری است که از طریق احکام اضطراری یا احکام واقعی ثانوی بر دوش مکلف می‌آید. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، برگرفته از مقاله «وظیفه اضطراری». |